Dit moet je weten over de kwaliteitsstandaard medicatieoverdracht

Het is een foutgevoelig moment in het zorgproces: de overdracht van medicatiegegevens. Ieder jaar overlijden er mensen door fouten in dit proces. Doordat de medicatieoverdracht vaak omslachtig is, zorgt het regelmatig voor frustraties bij zorgprofessionals. Zo ook bij wijkverpleegkundige Gerdina Visser. Om de medicatieoverdracht minder foutgevoelig te maken en soepeler te laten verlopen, is de richtlijn Medicatieoverdracht uit 2008 onlangs herzien. Het vernieuwde document heeft de naam kwaliteitsstandaard ‘Overdracht van medicatiegegevens in de keten’ en bevat naast de herziene richtlijn ook informatie voor patiënten en een plan om ervoor te zorgen dat er in de praktijk met de richtlijn wordt gewerkt.

De kwaliteitsstandaard regelt de uitwisseling van medicatiegegevens in de hele zorgketen: van huisartsenzorg, apotheken en ziekenhuizen tot verpleeghuiszorg, wijkverpleging, trombosediensten en tandartsen. De vernieuwde kwaliteitsstandaard verschilt op de volgende punten met de oude versie uit 2008:

• De verantwoordelijkheden van verpleegkundigen, verzorgenden, artsen, apothekers en patiënten zijn duidelijker omschreven.
• De rollen van de voorschrijver (verpleegkundig specialist, arts of tandarts), de verstrekker (apotheek), de toediener (verpleegkundige of verzorgende) en de patiënt zijn aangescherpt en afgestemd op de huidige praktijk.
• De basisset medicatiegegevens – die nodig is om medicatie elektronisch te kunnen overdragen – wordt uitgebreid.
• Naast de voorgeschreven en verstrekte medicatie, moet ook de medicatie die de patiënt al gebruikt worden vastgelegd.
• Bij alle betrokkenen in de keten moet in het elektronisch dossier staan welke zorgverleners (inclusief apotheek) bij de patiënt betrokken zijn.
• Voor er medicatie wordt voorgeschreven en verstrekt, moet er eerst een risico-inschatting worden gemaakt door de voorschrijver en de apotheek.

Papieren toedienlijsten

De vernieuwde kwaliteitsstandaard legt de basis voor digitale medicatiegegevensuitwisseling in de keten. Dat digitale uitwisseling nu nog niet altijd mogelijk is, vormt volgens Gerdina Visser, wijkverpleegkundige en coördinator farmaceutische zorg bij Omring Thuiszorg, een groot knelpunt. "Wij werken bijvoorbeeld nog met papieren toedienlijsten van de apotheek. Als we bij een klant thuiskomen die begeleiding nodig heeft bij de medicatie, tekenen we de medicatie af bij aanrijking en inname. Als bepaalde medicatie stopt, moet dit eerst worden verwerkt door de apotheek. Er moet dan een nieuwe medicatielijst komen. Dit is foutgevoelig en het is een traag en arbeidsintensief proces. Het zou mooi zijn als dit allemaal digitaal zou kunnen. Dat een wijziging meteen verwerkt wordt, zodat de toedienlijst altijd actueel is."

Systemen die niet met elkaar 'praten'

Om de digitale medicatiegegevensuitwisseling in de praktijk mogelijk te maken, is er naast de kwaliteitsstandaard ook een informatiestandaard ontwikkeld. V&VN is hierbij betrokken geweest. In de informatiestandaard staat welke medicatiegegevens moeten worden vastgelegd en hoe dit moet worden gedaan (in welke ‘taal’). In de huidige situatie werken de verschillende betrokkenen in de keten vaak met een eigen systeem, dat niet ‘praat’ met de andere systemen. Gerdina: "Als een patiënt vanuit het ziekenhuis naar huis gaat, heb je te maken met de apotheek in het ziekenhuis, de thuiszorgaanbieder, de plaatselijke apotheek en de huisarts. Allemaal hebben we een eigen digitaal systeem. De gegevens uit deze systemen kunnen niet met elkaar worden gedeeld. Daar lopen we in de praktijk tegenaan. Als een patiënt zonder medicatiepaspoort van de apotheek in het ziekenhuis naar huis gaat – wat nog weleens gebeurt - hebben wij er veel werk aan om uit te zoeken welke medicijnen iemand gebruikt. Zeker als dat op vrijdagmiddag gebeurt, is dat een ‘leuke’ klus. Je hoopt dan dat er nog iemand werkt op de afdeling waar de patiënt vandaan komt die het kan uitzoeken én dat het dossier nog niet afgesloten is. Of dat de apotheek in het ziekenhuis het medicatiepaspoort kan nasturen. Het zou heel veel tijd en werk schelen als gegevens uit verschillende systemen met elkaar gedeeld kunnen worden, zodat informatie altijd direct beschikbaar is."

Wat doet V&VN?

Om al in de praktijk te kunnen werken met de nieuwe kwaliteitstandaard is een project gestart met alle betrokken partijen bij medicatieoverdracht. V&VN maakt deel uit van het project en richt zich op de volgende speerpunten:

• Zorgen dat verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten invloed hebben op hoe de nieuwe afspraken rondom medicatieoverdracht worden ingevoerd in de praktijk.
• In kaart brengen wat verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten nodig hebben om volgens de nieuwe afspraken rondom medicatieoverdacht te gaan werken.
• Meedenken over hoe de digitale toedienlijst eruitziet en hoe je eenvoudig en veilig toegang tot deze gegevens krijgt.

Meedenken? Geef je op voor het panel

Hoe kunnen we gegevens beter delen in de zorg? V&VN werkt aan twee belangrijke thema’s: het verbeteren van de medicatieoverdracht en de overdracht van verpleegkundige zorg (eOverdracht). Een kleine groep verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten uit alle sectoren denkt actief met ons mee in een klankbordgroep. Vind jij het ook belangrijk dat verpleegkundigen en verzorgenden meedenken en meebeslissen over deze onderwerpen? V&VN richt hier een ledenpanel voor op. We sturen je dan enkele keren per jaar een digitale vragenlijst over onderwerpen als medicatieoverdracht en eOverdracht.

Wil jij ook meedenken in het ledenpanel over het vastleggen en delen van gegevens? En ben je lid van V&VN? Geef je dan nu op door een mail te sturen naar informatiestandaard@venvn.nl.