Eerste Kamer debatteert over gedwongen zorg

<strong>De Eerste Kamer heeft begin deze week gedebatteerd over drie wetsvoorstellen die te maken hebben met het toepassen van dwang. De drie wetten, Wet Zorg & Dwang (WZD), de Wet Verplichte GGZ (WvGGZ) en de Wet Forensische Zorg (WFZ) moeten de huidige Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) vanaf 2020 vervangen. Met de nieuwe wetten (WZD en WVGG) kan ook in de thuissituatie gedwongen zorg worden ingezet. Daarnaast gaat een zorgverantwoordelijke een belangrijke rol spelen.

Onvrijwillige en gedwongen zorg

De WZD gaat over onvrijwillige zorg aan mensen met een psychogeriatrische aandoening of een verstandelijke beperking. De WvGGZ richt zich op psychiatrische problematiek. In de oude BOPZ moest een patiënt eerst opgenomen zijn voordat er gedwongen zorg, bijvoorbeeld vastzetten of gedwongen medicatie, kon worden ingezet.

Met de nieuwe wetten (WZD en WVGG) kan er ook in de thuissituatie gehandeld worden. Dit is vooral belangrijk omdat ouderen steeds langer zelfstandig thuis wonen. Mensen met dementie kunnen dusdanig gedrag vertonen dat er thuis, ter bescherming van de cliënt, gedwongen zorg wordt ingezet. Bijvoorbeeld door de voordeur op slot draaien als iemand wegloop gedrag vertoont. Door in een vroeg stadium, een lichte vorm van gedwongen zorg in te zetten, kan escalatie worden voorkomen.

De wetsvoorstellen werden gezamenlijk behandelend omdat ze nauw met elkaar samenhangen. Toch hebben meerdere senatoren nog vragen gesteld over het verschil in rechtsbescherming tussen deze twee wetten. Bij de WvGGZ moet altijd een rechter een oordeel afgeven, maar bij de wet Zorg en Dwang kan er ook gedwongen zorg worden ingezet via een stappenplan waar niet altijd een rechter aan te pas komt.

Toename administratieve lasten

Een ander punt van zorg van verschillende senatoren en V&VN is de mogelijke toename van administratieve lasten en problemen bij de uitvoerbaarheid van de wetten door een tekort aan zorgverleners. Bij de evaluatie van de wet wordt onder andere straks specifiek naar dit aandachtspunt gekeken.

Zorgverantwoordelijke

Een belangrijke verandering van deze wetsvoorstellen is de komst van een zorgverantwoordelijke. Deze persoon is verantwoordelijk voor het opstellen van het zorgplan, de coördinatie van de zorg en betrokken bij eventuele gedwongen zorg. Minister de Jonge (VWS) heeft expliciet aangegeven dat deze rol pragmatisch moet worden ingevuld door de zorgverlener die intensief bij de cliënt is betrokken. Dit kan dus bijvoorbeeld een verzorgende IG of een verpleegkundige. De aanvraag tot de besluitvorming van gedwongen zorg blijft de verantwoordelijkheid van de arts.

De beoogde ingangsdatum van de WZD en WvGGZ zijn 1 januari 2020, de Wet Forensische zorg treedt al op onderdelen in werking per 2019. Dit geeft het ministerie de gelegenheid om de implementatie zorgvuldig voor te bereiden. De Eerste Kamer stemt op dinsdag 23 januari over de wetsvoorstellen.

Dit nieuwsartikel is per december 2019 overgeplaatst van de oude website van V&VN naar de vernieuwde website. Eerder geplaatste reacties komen hiermee te vervallen. Wil je reageren op dit artikel? Praat verder op social media.