Inzet VS'en in eerstelijnszorg: ‘Ik vind dat de zorg beter is geworden’

Minder werkdruk voor huisartsen, meer expertise in de zorg aan patiënten: de verpleegkundig specialist (VS) is onmisbaar in de Helmondse huisartsenpraktijk Leonardus. Landelijk vraagt de zorg voor thuiswonende ouderen steeds meer van de eerstelijnszorg. "Ik zie oudere mensen die complexe, chronische problemen hebben, maar niet naar een ziekenhuis of verpleeghuis gaan”, zegt VS ouderengeneeskunde Hilde van Bree van Novicare.

Samen met huisarts Merijn Godefrooij en zijn VS’en huisartsenzorg Janneke Bosboom en Kim van Sinten doet Hilde mee aan een pilot waarin zij in de eerstelijnszorg zorgtaken voor thuiswonende patiënten verdelen. Toen de specialist ouderengeneeskunde niet langer direct beschikbaar was voor de praktijk zochten ze via de pilot een andere oplossing. Huisarts Merijn: “De pilotvraag was: is deze zorg gelijkwaardig aan de oude situatie? Ik vind dat de zorg beter is geworden sinds Hilde er is.”

Zijn praktijk, gevestigd in een oude kerk, heeft ruim tienduizend patiënten. “Er is een groeiende groep ouderen die kwetsbaar zijn en thuis blijven wonen”, zegt Merijn. “Zij zijn niet meer zo mobiel. Een normaal consult op de praktijk kost tien minuten, maar op huisbezoek gaan bij een kwetsbare oudere kost minstens een uur. Tegelijk hebben zij vaker zorg nodig, soms wekelijks, en ook complexere zorg. Mijn expertise houdt ergens op.”

Hilde heeft die expertise als VS ouderengeneeskunde juist in huis, van kennis over dementie tot somatiek als ernstig hartfalen en nierproblemen. En zij heeft korte lijntjes met andere zorgverleners. Hilde: “Ik overleg bijvoorbeeld elke week met de specialist ouderengeneeskunde van Novicare. Als de VS huisartsenzorg ziet dat de zorg voor een patiënt complex wordt, vraagt ze mij om advies. Als ik een huisbezoek heb afgelegd en medicatie-advies geef, zet zij dat meteen door en verwerkt de medicatie.”

Efficiënt overleggen en stoplichtmodel

Cruciaal in de samenwerking is het wekelijkse overleg tussen Hilde, de VS’en huisartsenzorg, de wijkverpleegkundige en de casemanager dementie. Dit overleg van een uur wordt efficiënt ingericht. “We hebben een Excel-bestand met alle kwetsbare ouderen”, vertelt Hilde. “We hebben een stoplicht-methode voor deze patiënten. Groen betekent dat er geen hoge nood is, bijvoorbeeld beginnende geheugenproblemen. Oranje betekent dat de patiënt binnen een paar weken gezien moet worden, omdat iemand bijvoorbeeld medicatie niet goed inneemt of de hygiëne in het gedrang komt. Rood moet zo snel mogelijk gezien worden, bijvoorbeeld als iemand acuut achteruit gaat bij hartfalen.”

Dit model is zinvol en bewijst dat de pilot werkt. Hilde: “Samen kennen we de achtergrond van een patiënt en weten we welke stappen al zijn gezet. In het begin was de zorg bij een deel van de mensen vastgelopen en kwamen we vaak uit op rood. Maar omdat we nu eerder bij mensen langskomen en met elkaar overleggen, kunnen we voorkomen dat de situatie oranje of rood wordt.” Deze en andere lessen uit de pilot neemt Novicare mee bij de landelijke implementatie van deze samenwerking, zegt Hilde.

Belang van VS huisartsenzorg

In deze pilot is ook de VS huisartsenzorg belangrijk voor het succes van de samenwerking, zegt Merijn. “We hebben nu uit beide disciplines een VS. Janneke en Kim bezoeken vaak patiënten. Dat vermindert zeker mijn werkdruk. Het is heel fijn dat zij een groot deel van de vragen ondervangen. Hun inzet kost tijd en geld, maar dat is een investering die zichzelf terugbetaalt.”

De enige taken van een huisarts die een VS huisartsenzorg niet mag uitvoeren, zijn schouwen en euthanasietrajecten. “Een paar maanden geleden is een van onze patiënten overleden. Ik was de laatste maanden weinig bij deze patiënt betrokken. Een VS huisartsenzorg heeft dat helemaal op zich genomen. Toen de patiënt overleed, wilde zij schouwen, maar dat mocht niet. Terwijl zij zelf ook wel kon zien dat de patiënt was overleden. Uiteindelijk is de spoedpost gaan schouwen en mocht de VS mee. Als ik deze patiënt zonder VS zorg had gegeven, hadden we haar minder frequent kunnen zien. De VS kon haar aandacht geven, daardoor was de zorg beter.”

Patiënten zijn positief

Hilde en Merijn zien dan ook dat thuiswonende patiënten positief zijn over de zorg die ze krijgen van de VS ouderengeneeskunde en de VS huisartsenzorg. Hilde: “Ik leg altijd goed uit dat ik op verzoek van de huisarts kom, omdat hij graag de ouderen goed in beeld heeft. Samen kijken we naar problemen die er spelen: lichamelijk, functioneel, maatschappelijk, psychisch en ook in de communicatie. Ik maak dan samen met de patiënt, familie of mantelzorgers en betrokken hulpverleners een behandelplan en afspraken in OZO verbindzorg. Het is heel belangrijk dat alle neuzen dezelfde kant op staan. Voor de gewone standaardzorg, zoals een blaasontsteking, heb ik contact met de huisarts.”

Wel horen ze beiden terug van patiënten dat zij graag soms hun huisarts zien. Dat wil Merijn zelf ook. “Ik ben huisarts geworden om mensen tijdens hun hele levensloop te begeleiden. We ontkomen er niet aan dat zorgtaken anders worden verdeeld, maar dat contact is voor mij als huisarts belangrijk.” En ook daar helpt een VS bij. Merijn: “Janneke, Kim, Hilde en ik doen dit echt samen. Het geeft lucht dat we de zorg verdelen. Daardoor heb ik juist meer tijd voor die patiënten die bij ons op de praktijk komen.”