Omgaan met familie van covidpatiënten: 'Vaste contactmomenten zijn heel belangrijk'

Hoe kun je tijdens een grote corona-uitbraak de familie en naasten van patiënten het beste informeren en ondersteunen? Senior verpleegkundig onderzoeker Anne Eskes (Amsterdam UMC) zocht het samen met haar collega’s Jolanda Maaskant en Irene Jongerden uit in de FAM-coronastudie. We vroegen haar naar het onderzoek. “Bel op het afgesproken tijdstip.”

Anne, waar gaat het onderzoek over?

“Tijdens de eerste coronagolf was er op cohortafdelingen een algehele bezoekersstop. Verpleegkundigen vroegen zich af hoe ze familie en naasten van de patiënten het beste konden informeren en ondersteunen. Natuurlijk, je kon telefoneren en videobellen, maar waar let je dan op? Hoe zorg je ervoor dat de stress bij het thuisfront niet nog groter wordt?

Om die vragen te beantwoorden, voerden we een kwalitatief onderzoek uit. Met ons team verzamelden we data uit 189 patiëntendossiers en verpleegkundige rapportages. Vervolgens organiseerden we focusgroepen waarin we met verpleegkundigen in gesprek gingen. Het resultaat van dit onderzoek is een brochure met een uitgebreide lijst aanbevelingen én een nationale en internationale publicatie.”

Waarom is het belangrijk voor ver­pleegkundigen en verzorgenden?

“We wisten al van de situatie op de ic’s dat vaste contactmomenten heel belangrijk zijn. Dit onderzoek laat zien dat hetzelfde geldt voor familie en naasten van covidpatiënten op verpleegafdelingen. Als een verpleegkundige te vroeg belde, vreesde de contactpersoon dat er een acute verslechtering was opgetreden. Als het telefoontje te laat kwam, zorgde dat voor dezelfde angst: “Ze zijn vast aan het overleggen hoe ze het slechte nieuws gaan brengen.” Die ervaring was voor veel verpleegkundigen een eye-opener. We zeggen nu: als je afspreekt dat je binnen een bepaald tijdslot belt, bel dan ook in dat tijdslot en niet een half uur eerder of later, ook al is het druk op de afdeling.

Een ander voorbeeld is het werken met tablets en videobellen. Als je de camera direct op de patiënt richt, kunnen mensen thuis schrikken als ze hun geliefde ineens benauwd en kwetsbaar in een ziekenhuisbed zien liggen. Minder confronterend is het als je eerst zelf even in beeld komt en vertelt hoe de situatie is en om dán pas de patiënt te laten zien.”

Wat zijn je aanbevelingen?

“In de brochure staan twintig aanbevelingen en praktische tips voor op de werkvloer, waarmee verpleegkundigen handvatten krijgen om de familie ook op afstand goed te betrekken. Het is belangrijk dat we naar een vaste communicatiestructuur gaan: machteloos thuis moeten wachten op een telefoontje is voor familie vreselijk.

En: het is essentieel dat verpleegkundigen het contact en de inhoud van contact met naasten zorgvuldig rapporteren. Familieleden vragen vooral naar medische zaken, zoals saturatie en ademhaling, terwijl de patiënt vaak bezig is met bijvoorbeeld hoe het thuis gaat en hoe het moet als hij of zij naar huis komt. Verpleegkundigen moeten ook daarnaar vragen bij de familie. Verder vertelde een verpleeg kundige dat er in de zorg bijna geen aandacht is voor onderliggend lijden, zoals diabetes of hart- en vaatziekten. Dat moeten we voorkomen.”

Bron: V&VN Magazine 5-2020 | Tekst: Aliëtte Jonkers | Beeld: Vincent Boon Photography