Twee derde van ambulancemedewerkers had in 2022 te maken met agressie

Bijna twee derde van de ambulancemedewerkers (64%) heeft het afgelopen jaar één keer of vaker te maken gehad met agressie. Dat blijkt uit een peiling van V&VN Ambulancezorg die door ruim 400 ambulancemedewerkers is ingevuld. “Elke vorm van agressie is onacceptabel en mag nooit worden getolereerd. We komen tenslotte om hulp te bieden”, reageert Mischa Knol, voorzitter van V&VN Ambulancezorg. “Het is daarom belangrijk dat werkgevers het doen van aangifte stimuleren en jaarlijks de-escalatietrainingen aanbieden.”

Volgens bijna alle respondenten (94%) is het aantal incidenten in 2022 gelijk gebleven aan het aantal incidenten in 2021 of zelfs toegenomen. Het afgelopen jaar werd 64% van de ambulancemedewerkers minstens één keer slachtoffer van fysieke en/of verbale agressie. Ruim de helft van de ondervraagden (54%) heeft er één tot vijf keer mee te maken gehad. Het vaakst (65%) gaat het om verbale agressie, in 33% van de gevallen is het een combinatie van verbaal én fysiek.

Het grootste deel van de ambulancemedewerkers (73%) heeft nog nooit aangifte gedaan. De rest deed dat wel eens. Bij 11% leidde de aangifte tot een strafzaak, meer dan de helft van hen vond de uiteindelijke straf onjuist. 13% hoorde dat er geen vervolging kwam en is daar ontevreden over.

“Aangifte doen kost tijd, veel collega’s hebben daar geen zin in. Ook wordt er vaak gedacht dat er niets met zo’n aangifte gebeurt. Er ligt een duidelijke taak voor de werkgevers en het Openbaar Ministerie om medewerkers goed in te lichten over de straffen die bij bepaalde vergrijpen horen en over hoe zo’n proces verloopt”, zegt Mischa Knol. “Daarnaast moeten werkgevers het doen van aangifte stimuleren. Aangifte doen heeft altijd zin. Lang niet alle werkgevers vergoeden de tijd die je steekt in aangiftes en getuigenissen. Ook dat moet veranderen.”

Weinig training, wel hulp

Bijna de helft (47%) van de respondenten zegt dat de werkgever geen de-escalatietraining (of agressietraining) aanbiedt. Een kwart geeft aan dat zulke trainingen er te weinig zijn. “Werkgevers hoeven dit niet verplicht aan te bieden, maar er is duidelijk wel behoefte aan trainingen én op structurele basis. Daarom zou het overal een vast onderdeel in het scholingsprogramma moeten zijn. Het is belangrijk dat er jaarlijks trainingen worden aangeboden, want dat zorgt voor het aanleren en bijhouden van vaardigheden om – als het moet – een situatie te kunnen de-escaleren en de hulp te bieden die nodig is voor de patiënt en zijn familie”, legt Mischa Knol uit.

Wel wordt er over incidenten gesproken met collega’s en/of binnen de regionale ambulancevoorziening (RAV). Ruim de helft (60%) zegt dat agressie weleens is besproken. Volgens bijna een kwart (24%) gebeurt dit regelmatig. Slechts een klein deel (10%) geeft aan dat er niet over wordt gesproken.

Bijna twee derde (63%) van de ondervraagden geeft aan dat er collegiale hulp wordt geboden, door bijvoorbeeld een bedrijfsopvangteam (BOT) of een team collegiale ondersteuning (TCO) én dat er mogelijkheid is tot gespecialiseerde externe hulp, zoals een psycholoog. 22% zegt dat er alleen collegiale hulp is. Een ruime meerderheid (57%) geeft aan dat er geen aandacht is voor het thuisfront. Mischa Knol: “Het informeren van het thuisfront is belangrijk, zodat bepaalde alarmsignalen – zoals slaapproblemen of negatieve gevoelens – tijdig worden herkend en er zo nodig hulp kan worden gevraagd. Sommige RAV’s organiseren speciale partneravonden, daar is veel interesse voor.”

Hogere straffen zijn nodig

De uitkomsten van het onderzoek lijken op die van een inventarisatie eind 2021, al gaat het nu om een omvangrijkere peiling. V&VN Ambulancezorg heeft vorig jaar een zwartboek opgesteld waarin staat dat de werkgevers en het Openbaar Ministerie meer op acties moeten inzetten.

Mischa Knol: “Wat dat betreft staan de neuzen inmiddels meer één kant op. De urgentie van het onderwerp wordt absoluut onderkend en ook werkgevers zijn bereid om er actief mee aan de slag te gaan. We blijven er alert op of deze bereidheid wordt omgezet in daadwerkelijke acties. Vanuit de taskforce ‘Onze hulpverleners veilig’ is een landelijke campagne gestart, die bijvoorbeeld gericht is op de jeugd. Op scholen wordt duidelijk gemaakt dat er een zerotolerancebeleid is als het gaat om het lastigvallen van hulpverleners.”

Op de (open) vraag hoe incidenten kunnen worden voorkomen, noemen meerdere respondenten: hogere straffen. “Helemaal mee eens. Het geeft een duidelijk signaal af aan de maatschappij dat we dit gedrag als beroepsgroep absoluut niet tolereren. Daarnaast zorgt het er hopelijk voor dat meer collega’s aangifte gaan doen, omdat er waarschijnlijk hogere straffen zullen volgen dan dat nu het geval is. Dit najaar kwam een wetsvoorstel hierover helaas niet door de Eerste Kamer. Het is belangrijk dat dit alsnog gebeurt”, besluit Mischa Knol.