V&VN: ‘Cruciaal om verpleegkundigen kinderhartcentra te behouden’

Het sluiten van kinderhartcentra in Nederland mag niet leiden tot slechtere zorg voor de kinderen. Verpleegkundigen zouden specifieke vaardigheden kunnen verliezen en blijken nauwelijks bereid te verhuizen. Dat stelt V&VN naar aanleiding van de op 6 december verschenen impactanalyse van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).

De NZa concludeert dat het onverstandig is om op korte termijn te kiezen voor concentratie van de kinderhartcentra. “Dat zou onomkeerbare gevolgen hebben voor het umc dat de zorg moet overdragen.” Daarnaast adviseert de autoriteit om twee clusters van kinderhartcentra te maken die beter moeten gaan samenwerken. Ook moet voor de zomer van 2023 een integraal perspectief op de toekomst van het academisch zorglandschap verschijnen.

Geen doel op zich

V&VN-voorzitter Bianca Buurman: “Concentratie van de zorg moet geen doel op zich zijn. We zijn geen tégenstander van concentratie van kinderhartzorg. Maar we vinden wel dat alléen de ingreep op de concentratielocatie moet plaatsvinden en de nazorg zo dicht mogelijk bij huis. De NZa is verstandig door te adviseren niet metéén over te gaan op kinderhartconcentratie en een wat bredere visie te laten ontwikkelen op het fenomeen concentratie van hoogcomplexe academische zorg bij lage volumes. Ook is het advies om op korte termijn twee clusters Noord/Zuid te benoemen voor betere samenwerking, verstandig.”

In ons land zijn vier centra voor patiënten met een aangeboren hartafwijking, verdeeld over vijf locaties te weten Erasmus MC, Amsterdam UMC met LUMC, UMC Groningen en UMC Utrecht. Een jaar geleden heeft minister Ernst Kuiper gezegd dat hij de kinderhartingrepen wil concentreren op twee locaties. De mogelijke sluiting van kinderhartcentra heeft gezorgd voor veel onrust in de medische en verpleegkundige wereld en bij patiënten.

De NZa is gevraagd een analyse te maken van de impact die concentratie van de kinderhartcentra zal hebben. Er zijn 5000 enquêtes afgenomen onder patiënten en zorgprofessionals. Onder hen zijn 800 zorgprofessionals, onder wie 338 betrokken verpleegkundigen die op de ic voor pasgeborenen (NICU) en op de ic voor kinderen tussen 0 en 18 jaar (PICU) werken. In ons land werken ruim 1000 verpleegkundigen in de aangeboren hartzorg.

Niet verhuizen

Buurman: “Uit de analyse komt naar voren dat 91% van de ondervraagde verpleegkundigen denkt dat het werkpakket verandert en dat 88% denkt dat haar of zijn vaardigheden achteruit gaan als het kinderhartcentrum verdwijnt. Maar liefst 93% van de NICU- en PICU-verpleegkundigen is zéker niet van plan te verhuizen of verder te reizen. Je kunt je afvragen wat deze gespecialiseerde verpleegkundigen bij sluiting dán gaan doen; we moeten zorgen dat deze expertise niet verloren gaat voor patiënten en dat ze het vak niet verlaten.”

De V&VN-voorzitter vertelt dat er nu al een tekort is aan ic-verpleegkundigen voor kinderen. “Bij eventuele concentratie- moet alles op alles worden gezet om de ‘achterblijvers’ te behouden en bij te laten blijven op het gebied van kinderhartgeneeskunde. Er is een kans dat achterblijvers op de nazorglocatie geen uitdaging meer zien en het vak verlaten. Alleen inzetten op opleiden en aantrekken van personeel voor de concentratie-locaties is niet voldoende. Bij de concentratie van kinderoncologie in Utrecht heeft het vier jaar geduurd om het personeelsbestand op orde te krijgen. We moeten er niet aan denken dat dit weer gebeurt.”

Problemen oplossen

De Zorgautoriteit adviseert de minister om de huidige problemen, zoals te zware werkbelasting voor medisch specialisten en te weinig zorgprofessionals met de juiste expertise in de aangeboren hartzorg- zo snel mogelijk op te lossen. Het advies is om een Cluster Noord (Leiden-Amsterdam-Groningen) en een Cluster Zuid te benoemen (Utrecht en Erasmus). Die moeten per direct tot een plan komen tot intensieve samenwerking.

Bianca Buurman: “Deze impactanalyse is een illustratie wat zich voordoet als je overgaat tot concentratie van één zorgvorm. Daarom is het goed dat er gaat worden gekeken naar een totaal toekomstbestendig academisch zorglandschap. Nogmaals: concentratie moet geen doel op zich zijn.”